ESHITISHIDA NUQSONI BO‘LGAN O‘QUVCHILARNI NUTQQA O‘RGATISHDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING O‘RNI

Abstract

Maxsus tayyorgarlik koʻrmagan bola toʻrt yoshga kelib tilni oʻzlashtiradi. Ogʻzaki nutqdan oldingi bosqichda u yigʻlaydi, qichqiradi. Fonemik eshitishning rivojlanishi bolaga fonemalarni oʻrganish imkonini beradi. Bir yarim yoshida u onomatopoetik soʻzlarga, ikki yoshga kelib - ikki soʻzli iboralarga ega boʻlib, grammatika rivojlanishi boshlanadi. 2 yoshida bola allaqachon obyektlar va harakatlarning belgilarini aniq tushunishi kerak. Ota-onalar oʻzlari bilan sodir boʻlgan voqeani aytib berishganda, bola uni qayta aytib berishi va hikoya qiluvchining savollariga javob berishi kerak. Shuningdek, bola ularning belgilarini aniq bilib, tananing 5 qismini osongina koʻrsatishi kerak. Uch yoshga kelib bolaning soʻz boyligi ancha koʻpayadi va 1000-1500 soʻzga yetadi. Bolaning nutqi kattalar nutqi asosida rivojlanib boradi. Nutq tugʻma qobiliyat emas, balki hayot davomida bolaning jismoniy va aqliy rivojlanishi bilan parallel ravishda shakllanib boradi. Oʻqituvchi bola nutqining rivojlanish davrlarini aniq bilishi zarur. Bu esa nutqning rivojlanishi jarayonidagi u yoki bu kamchiliklarni oʻz vaqtida bilish va aniqlash uchun kerak boʻladi.